Vrijdag 24 oktober: Het einde nadert…

Inderdaad, gisteren is het er niet van gekomen om nog te schrijven.  Naar het einde van de missie toe, begint vaak ook de vermoeidheid wat door te wegen…

Gisteren hebben we eerst een les gegeven in het ziekenhuis voor de verpleegkundigen en doktersassistenten.  We hadden het op een zeer praktische en interactieve manier opgevat, iets wat onze Congolese collega's niet echt gewoon zijn.   Maar desondanks hebben we hen geleidelijk toch op gang gekregen en hebben we zelfs achteraf nog heel wat vragen gekregen.  Nadien hebben we de laatste hoofdstukken van onze wondzorgboek besproken.  We hebben deze missie al  heel wat nuttige info verkregen om het boek verder af te werken tegen volgend jaar. Op vraag van onze Memisa-collega’s is nadien de apotheker nog even komen toelichten hoe ze eventueel honingzalf in hun ziekenhuis kunnen bereiden.   Best wel grappig.  Er werd zeer gedetailleerde info gegeven, zelfs hoe je de weegschaal specifiek moet nullen, hoe je de hoeveelheid moet berekenen met de regel van drie, op welke manier je moet mengen, …  Dingen die voor ons zo vanzelfsprekend zijn, zijn dit hier blijkbaar iets minder.

Verder hebben we gisteren en vandaag ook nog wat verder gewerkt aan onze bevragingen van het wondprotocol. We hebben alle enquêtes terug binnengekregen, iets wat bij ons niet zou lukken.  De verkregen info is zeer nuttig en geeft een goed beeld van hun manier van denken. Je merkt dat ze heel concrete info nodig hebben en dat je hen niet te veel ruimte voor creativiteit mag geven.  Blijkbaar ook de manier hoe ze hier les krijgen: puntjes van buiten leren… De laatste dagen is het natuurlijk ook tijd om te debriefen aan de directie en de volgende missie voor te bereiden.  Ons vijfjarenplan loopt stilaan ten einde.  Als we volgend jaar nog verder kunnen werken aan de multidisciplinaire samenwerking, het opleiden van enkele wondzorgexperten en de verdere optimalisatie van het wondzorgprotocol denk ik dat we ver rond gaan zijn. We hopen dan dat ze, mits nog wat coaching, zelf verder op weg kunnen.  In ieder geval is Eulalie zeer tevreden over de afgelopen missie en kijken ook wij met een zeer positief gevoel terug!

Na het werken hebben we gisteren nog even de tijd genomen om te proeven van het dagelijkse Congolese leven.  Een wandeling door de cité is altijd een hele belevenis.  Je hebt soms het gevoel dat je een attractie bent, zo word je nageroepen.  Ook de interactie met de kinderen is geweldig, zeker als ze dan nog een ballon of armbandje krijgen.   Meestal zeer vriendelijke mensen en regelmatig kennen ze je van in het ziekenhuis.  Ze tonen dan zeer fier waar ze wonen. Je ziet ze ook bezig met het bereiden van hun eten, de kinderen wassen in een emmer, nog wat te sleutelen aan een auto, teveel om op te noemen.  Misschien niets bijzonders zal je denken.  Niet helemaal. Dit alles in combinatie met de specifieke geuren, doet je zelfs na vier jaar nog versteld staan van hun manier van leven.

Vandaag  laat het weer niet meer toe om nog veel te bezoeken.  De afgelopen drie dagen heeft het ook hier regelmatig geregend en gedonderd.  En vandaag staan al heel de dag de sluizen open…  Het regenseizoen is dus blijkbaar echt begonnen.   Zelfs mijn haar is ervan beginnen groeien ;-).

Verder is het vandaag nog wat werkjes afronden en koffers pakken (al is dat snel gebeurd, heb nog amper een halve koffer gevuld).  Straks ga ik nog wat koken.   Blijkbaar zijn mijn kookkunsten in goede aarde gevallen.  De zuster al is komen vragen of ik nog iets wilde maken:  een goede spaghettisaus met verse pilipili! Uiteraard zie ik dat zitten!

Morgenvroeg vertrekken we al vroeg naar Kinshasa voor een lange dag van reizen, wachten en reizen.  Ik kijk al uit naar zondagmorgen, al  is half vijf wel heel vroeg om thuis te komen.

Tot in België!

Woensdag 22 oktober 2014: Ze zijn goed bezig

Omdat we deze keer met drie verpleegkundigen voor de wondzorg hier zijn, maakt het dat onze missie deze keer toch wel iets minder hectisch is dan de vorige missies.  Wat zeker niet wil zeggen dat we ons vervelen…  Het heeft natuurlijk ook te maken met het feit dat onze Congolese collega's - met de beperkte middelen die ze hebben- zeker goed bezig zijn.   Dit blijkt zowel uit onze observaties als de registraties die we o.a. vandaag gedaan hebben. 

Als we even terugkijken naar waar we vier jaar geleden begonnen zijn, zien we een positieve evolutie.  Er zijn nu veel meer propere wonden, goede verzorgingstechnieken, een redelijk gebruik van het protocol, minder zware decubituswonden en vooral weinig decubituswonden die zich in het ziekenhuis zelf ontwikkelen, …  En ja, er zijn nog wel een aantal grote wonden.  Enerzijds omdat deze patiënten te laat worden doorgestuurd.   Anderzijds omdat er toch nog verschillende wonden zijn die worden veroorzaakt door een minder goede hygiëne.  We zien ook nog heel wat necrotiserende wonden door lokale infecties.   Momenteel zijn er ook twee moeders met een zeer uitgebreide mastitis of borstontsteking, met zeer grote wonden als gevolg.  Blijkbaar ontstaat dit doordat kinderen zuur maagvocht teruggeven.  In combinatie met onvoldoende hygiëne volgt er dan een borstontsteking via de tepel.

Het gebruik van het protocol willen we verder verbeteren aan de hand van de input die we krijgen.  Daarom hebben we vandaag een vragenlijst rondgedeeld aan heel wat verpleegkundigen en artsen. We hebben immers vastgesteld dat we maar al te vaak onze manier van denken en handelen hier willen implementeren.  We houden soms te weinig rekening met hun manier van werken, opleiding en achtergrond.   Dit is toch wel een belangrijk inzicht dat we deze missie kregen. We merken dit vooral omdat we momenteel  nauw samenwerken met collega’s van andere Congolese ziekenhuizen. Dit is zeer verrijkend!

Verder hebben we vandaag ook weer een mooi staaltje gezien van onbruikbaar materiaal.   Momenteel hebben we een vijftal patiënten met een stoma.  Er is hier blijkbaar wel een doos met wat stomamateriaal. Maar wat blijkt?  Veel te kleine stomaplaten, te kleine zakjes, zakjes die niet passen op de stomaplaten, … Van alles en nog wat, maar niets wat combineerbaar is...

Onder het motto 'scherven brengen geluk', geef ik nog even mee dat een 'zekere chirurg' bij de afwas heel wat schade heeft aangericht... Een ijzeren hand in een fluwelen handschoen?.... Gelukkig brengen scherven geluk .…  De sfeer zit er in ieder geval goed in!

Dinsdag 21 oktober 2014: de tijd vliegt…

Ondertussen is het hier al half tien als ik nog even de moed bijeen raap om nog wat voor de blog te schrijven.  Elke dag denk je weer: vandaag valt het wel mee wat ik moet doen…  Maar uiteindelijk ben je vaak met van alles en nog wat bezig van halfacht  ’s morgens tot zes uur ’s avonds.

Vandaag is het niet anders. Iedereen is gelukkig weer 100% fit om er nog enkele dagen tegen aan te gaan.   Na de -ondertussen gebruikelijke boekenclub- gaan Lien en Liesbeth nog wat coaching doen op enkele eenheden.    Ikzelf trek mee met Ivo, Dr. Makengo en een horde assistenten op zaalronde op de chirurgische afdeling.  Zeer leerrijk voor beide partijen. Ivo ontfermt zich over de medische achtergrond, ik probeer een aantal praktische aspecten van de wondzorg mee te geven.   Wij worden daarentegen met heel wat zaken geconfronteerd die we bij ons niet vaak zien:  verschillende zeer complexe wonden,  kinderen die helemaal alleen zijn-soms ondervoed of zonder behandeling omdat ze het niet meer kunnen betalen.  Vaak patiënten die eerst enkele maanden elders ‘behandeld’ (lees mismeesterd) worden en uiteindelijk hier terecht komen.  Patiënten met stoma’s waar door gebrek aan stomamateriaal gewoon een plastiek zakje omhangt, met alle huid- en wondproblemen als gevolg.  Een volgend aandachtspunt voor een volgende missie…

Ondertussen is het al elf uur voorbij als ik Hippolite, de hoofdverpleegkundige van chirurgie, nog enkele aandachtspunten toon bij twee specifieke wondverzorgingen.  Hij wil echt wel bijleren en staat open voor feedback.  Iemand waar we zeker verder mee op weg kunnen!
Lien en Liesbeth hebben ondertussen een registratie gedaan van alle decubituswonden in het ziekenhuis.  Iets wat eigenlijk zeer goed meevalt (slechts 6 op 230 bedden) waarvan meer dan de helft zelfs van elders komt.  Een cijfer waar wij misschien wel jaloers op kunnen zijn. Hopelijk kunnen ze het ook zo houden.

Op de middag helpen we Zuster Cecilia nog even.  Het is vandaag een speciale consultatie voor diabetespatiënten, zowel voor  volwassenen als voor kinderen.  Zij heeft zich natuurlijk weer opgeofferd om mee te zorgen voor wat drank en eten voor iedereen.  Wij maken van de gelegenheid gebruik om de kinderen gelukkig te maken met wat armbandjes en ballonnen.  Altijd leuk om te zien hoe blij ze zijn met kleine dingen!.  Na een korte siësta is het tijd om nog even wat te briefen en de nodige voorbereidingen te treffen voor de volgende dagen. We willen namelijk morgen een enquête afnemen over het gebruik van het wondprotocol. Zo kunnen we eventuele aanpassingen voorbereiden tegen de volgende missie. Donderdag volgt er dan nog een praktijkles.  
De tijd vliegt dan ook en voor we het goed en wel beseffen is het zes uur.  Net als het donker begint te worden, valt de elektriciteit nog eens uit.  Gelukkig niet voor lang.

Spijtig dat de dagen hier ook maar 24u hebben.

Maandag 20 oktober 2014: Het saunagevoel

De rust van gisteren heeft deugd gedaan.  Na een bezoekje aan de markt – altijd een belevenis op zich - zijn we te voet terug gewandeld naar de zusters; een wandeling van een klein uur met stof à volonté van de voorbij razende auto’s en moto’s.  Nadien heb ik nog even mijn kookkunsten mogen tonen en heb ik voor 15 personen verse lasagne gemaakt.

Zoals gewoonlijk is het weer vroeg dag.  We starten alweer rond 5u30 à 6u.  De 'darmhuishouding' werkt, zowel bij Liesbeth als bij mij, aan Afrikaans regime (wel oké, maar nog geen 100%).  Helaas heeft Lien vandaag wat minder geluk… Niet erg aangenaam, zeker omdat het vandaag voor het eerst zeer warm is.  De temperatuur is gestegen tot vlot boven de 30°.   Na de gebruikelijke misviering in het ziekenhuis proberen we onze ‘boekenclub’ op te starten.   Iets wat op een typische maandagochtend niet evident is. 

Uiteindelijk is het 10u gepasseerd voordat we onze 'wondronde' kunnen beginnen.  Vandaag nemen we onze collega’s van de andere Congolese ziekenhuizen op sleeptouw.  We proberen wat coaching te geven over wondzorg en de bijhorende problemen.  Het is wel boeiend, want zo kom je ook te weten wat de mogelijkheden elders zijn.   Een vraag die we al snel krijgen is of ze het recept van de honingzalf mogen hebben. Want daar zien ze toch ook wel mogelijkheden in….  

Wat de wondzorg in St. Luc betreft, zijn we redelijk tevreden.  Ze doen de wondzorg wel goed met de beperkte mogelijkheden die ze hebben. Er zijn zeker nog wat verbeterpunten, maar we moeten ook toegeven dat heel wat wonden zeker niet evident zijn om te verzorgen.  Ik zie twee patiënten met zeer uitgebreide wonden na een necrotiserende fasciitis (voor de leken:  een wonde na een infectie met de vleesetende bacterie).  Het zijn propere wonden, eigenlijk klaar voor een huidtransplantatie.  Waarom dit nog niet gebeurd is, moeten we even checken bij de chirurg.
Een ander aandachtspunt is pijnmedicatie. Helaas wordt dit nog te weinig gebruikt. Bovendien moet ik een van de assistenten duidelijk maken dat het interessanter is om de pijnmedicatie voor de verbandzorg te geven i.p.v. na de zorg...

Net voor ik terug wil keren naar de zusters, word ik nog even bij een patiënte geroepen.  Ze heeft open wonden.  Helaas een beeld dat ik niet snel zal vergeten.  Het gaat over een jonge dame met diabetes.  Ze heeft uiteindelijk nog een bovenbeenamputatie kunnen krijgen nadat heel haar been begon te necrotiseren door een infectie.  De operatiestomp is nog steeds afschuwelijk...  De vliegen hangen er in een zwerm rond.  Probeer dan maar eens goede wondzorg te doen…  Ook hier weet ik niet onmiddellijk hoe ik ermee moet omgaan...   Een triest verhaal.  Bij ons al geen evidentie om te behandelen, laat staan hier… 

Aangezien de hitte ons vandaag echt wel parten speelt, houden we het na de middag iets rustiger. We bereiden nog een aantal zaken voor zodat we goed weten wat ons deze week nog te wachten staat. Onze weekplanning maakt immers duidelijk dat we nog heel wat werk voor de boeg hebben.  Het zal snel vrijdag zijn...  

Zondag 19 oktober 2014: Zondag, rustdag

Aangezien ik me niet volledig 100% voel, besluit ik het vandaag maar wat kalm aan te doen.  Zoals elke missie heb ik vaak halfweg wel even een fysiek dipje…  Wat rusten, blog schrijven, muziek luisteren en misschien straks even naar de plaatselijke markt.  Net iets anders dan de markt in Heverlee op zondag…

We zullen maar zorgen dat we morgen terug fit zijn om er nog een weekje tegenaan te gaan!

Geniet van jullie zondag, die mogelijk warmer en zonniger zal zijn dan hier.  Hier regent het zelfs een beetje. Zou het regenseizoen dan toch beginnen?

Zaterdag 18 oktober 2014: … en toen waren ze nog met …

Oorspronkelijk zouden we met vijf  naar Nzongo vertrekken.  Nadien met drie en uiteindelijk moet ook Liesbeth forfait geven omwille van darmproblemen.  Het gaat blijkbaar wat de ronde, dus hopen dat we wat gespaard blijven.

Om half tien vertrekken Lien en ik dan maar alleen met Complet, onze chauffeur, op pad.  Nzongo ligt ongeveer een 60 km van Kisantu.  Door de mindere staat van de wegen is dit een rit van iets meer dan 1,5 u. En dan zijn de wegen nu al een stuk beter dan vorig jaar.  Het is een mooie rit door de Congolese natuur,  door verschillende kleine ‘dorpjes’  (lees groep hutjes bij mekaar).   Telkens als je kinderen passeert, word je nageroepen met ‘mundele’ (blanke) en wordt er naar je gezwaaid of je de koning bent.  Best wel grappig. Maar je wordt er  ook direct geconfronteerd met het dagelijkse leven van de Congolezen: leven en overleven, geen evidentie!  Zeker niet doordat het de afgelopen maanden bijna niet geregend heeft. Er groeit dus weinig en drinkwater is ook schaars.

Door de droogte staat de Inkisi rivier een heel stuk lager.  Het debiet is amper 1/3^de van het debiet van vorig jaar, toen ik hier op het einde van het regenseizoen was.  Dit maakt dat de waterval net iets minder imposant is dan vorig jaar, al blijft het een geweldig tafereel om te zien hoe een enorm debiet zich 65 meter naar beneden stort.  Niet voor niets dat Nzongo in Kikongo  ‘le bruit d’une explosion’  betekent.   Het leuke is nu wel dat je de waterval veel beter kan bewonderen.  Vorig jaar was je immers kletsnat.  Al is voorzichtig blijven wel de boodschap. Enkele weken geleden is er blijkbaar een Franse toerist uitgegleden en naar onder gedonderd met heel wat breuken als gevolg.

Van onze gids krijgen we nog wat leuke achtergrondinfo. Bijvoorbeeld dat de  Inkisi ‘rivière des fétiches’ betekent. Vroeger maakten de blanke christelijke broeders aan de autochtonen duidelijk dat ze hun geesten in de rivier Nzadi Malau moesten werpen.  Nadien is dus de naam van de rivier veranderd naar Inkisi.   Aangezien het zeer rustig is, krijgen we ook op het domein nog een uitgebreide rondleiding naar het zwembad en zelfs de villa’s.   Een ongelooflijk appartement met een grote leren salon,  mega flatscreen, prachtig keuken -zelfs met Nespresso-, ongelooflijke slaapkamers en megaterras.  Groter dan dit kan het contrast niet zijn als je twee uur voordien door de brousse gereden hebt waar ze leven met de geiten en kippen in een lemen hutje op de zandgrond. 

Nadat we even tot rust zijn gekomen en met Complet onze pick-nick hebben opgegeten, trekken we terug naar Kisantu.  Op de terugweg stoppen we nog even aan een ‘poste de santé’. Dit is een eerste hulppost waar ze wat consultaties doen, maar ook een maternité hebben.  Eigenlijk te vergelijken met een ‘stal’ waarin zes kleine kamertjes zijn.  Er ligt ook een moedertje met een baby van amper twee dagen oud, die het gelukkig wel goed stelt.  Op het moment dat we daar zijn, zijn ze net bezig met info te geven rond postnatale zorg .   We delen wat ballonnen uit aan de kinderen die direct ontzettend gelukkig zijn.  Een kinderhand is hier zeer snel gevuld…

Om onze dag af te sluiten maken we,net voor het donker wordt, nog een wandeling in de cité.   Ook dit geeft een goed beeld van hoe ze hier leven en hun geluk zoeken in kleine dingen.  We wandelen door de kleine steegjes, vol met rommel, vol met kinderen die volgen en je naroepen, vol met varkens die voor je voeten lopen, teveel om op te noemen.   Het is moeilijk om je een beeld te vormen als je het niet zelf kan zien, laat staan dat je er de verschillende geuren nog bij hebt...

Rond negen uur trek ik uitgeteld naar mijn bed. Iets wat ik me thuis niet kan voorstellen. Al zal het ook wel wat meespelen dat ook bij mij de darmhuishouding niet meer optimaal is.  En toen waren we nog met…

Vrijdag 17 oktober 2014: Bijna weekend!

Om 6u15 worden we, zoals elke dag, gewekt door het gezang van de zusters.   Je went er snel aan, al moet ik toegeven dat ik toch liever door andere muziek gewekt word.   Net zoals gisteren beginnen we om half acht aan onze ‘boekenclub’.  Maar je merkt dat het einde van de week nadert. De energie en de feedback is al wat minder…
Nadien trekken Liesbeth, Lien en ik het ziekenhuis in om de wondzorg nog wat te observeren.   De verbandtechnieken zijn over het algemeen vrij goed, al zijn er nog wel wat verbeteringen mogelijk bij het gebruik van ons wondzorgprotocol.  Na een bezoek aan de privékliniek ga ik naar de afdeling pediatrie, waar het weer ontzettend druk is.  Er liggen weer heel veel kinderen.  De wonden die we tegenkomen zijn niet van de minsten... 
Zo tref ik een kind aan dat wonden heeft opgelopen door een foute gips.  Nadien is dit kindje verschillende maanden verzorgd in een lokaal 'centre de santé', maar helaas niet op de beste manier.  Gevolg is een enorme infectie van het heupgewricht... de details wil ik je besparen.. Jammer genoeg zien we dit hier vaak..

De rest van de dag is eigenlijk best wel saai... administratie..! We hebben deze week heel wat informatie verzameld. We proberen deze te bundelen in een verslag, ter voorbereiding van de missie van Prof. De Witte en Mieke Florquin. Zij komen ons vervoegen vanaf zondag. De verslaggeving moet gebeuren in 't Frans want ook onze Congolese collega's moeten het kunnen volgen. Volgende week zullen we dan vooral werken rond 'management en samenwerking'.
We kunnen deze namiddag dan ook besluiten dat we een heel leerrijke week hadden.  
Zoals ik al eerder aangegeven hen, is het dit keer een heel andere missie. We zien nu echt wel in dat we te vaak -met heel veel goede bedoelingen- dingen implementeren zonder voldoende rekening te houden met cultuur, manier van werken, opleiding of ervaring.   Het is heel belangrijk dat je eerst goed nadenkt voor je iets naar hier brengt of invoert... Indien het niet gedragen wordt, kom je-ondanks goede intenties - niet tot  het gewenst resultaat... Maar is dit niet overal zo?...

Terwijl ik de tekst schrijf voor deze blog, probeer ik al meer dan een uur om het mailtje met het weekverslag door te sturen naar België.  Geduld is hier echt wel een 'schone deugd'. Ik denk soms dat postduiven nog sneller zouden werken dan het internet. 

Moe maar tevreden sluiten we onze eerste werkweek af.  We kijken al uit naar morgen: een uitstap naar de watervallen van Nzongo.

Fijn weekend!

Donderdag 16 oktober 2014: Samenwerken is de boodschap!

Het belooft vandaag een drukke dag te worden .  Om half acht starten we met de eerste 'ronde tafel' om ons wondzorgboek te bespreken.    We proberen dit elke werkdag in te plannen.   De bedoeling is om af te toetsen of ons boek goed begrijpbaar is voor onze Congolese collega's en of het voldoet aan hun dagdagelijkse realiteit. Zoals gewoonlijk is het weer wat later voor we starten, maar al bij al kunnen we toch vrij op tijd beginnen . Het is een beetje zoeken naar de beste manier van werken. Maar geleidelijk krijgen we toch meer en meer input.  Het is ook voor ons ontzettend  leerrijk.  Zo merken we bijvoorbeeld dat het niet alleen belangrijk is om te zeggen wat ze best zouden doen, maar ook aan te halen wat ze absoluut niet mogen doen.  Om dit laatste even te verduidelijken:  indien je je verbrandt, gebruik dan geen olie, haren van konijnen, steenslag, of uitwerpselen van geiten….  Dingen die hier dus blijkbaar gebeuren.  

Rond 9u of 9u15 hebben Ivo en ik een overleg met de lokale apotheker, terwijl Lien en Liesbeth de ziekenzalen opzoeken om de wondzorg te observeren.   Ze stellen vast dat er toch verschillende verbeteringen merkbaar zijn zoals de wondreiniging (veel propere wonden) en het registreren.  Er is zelfs een patiënt die al vijf jaar wonden heeft, afgereisd van een afstand van 350 km voor verzorging. Hij had gehoord dat ze in St. Luc met honingzalf goede resultaten boeken. En blijkbaar werkt het ook bij hem…. Daarentegen blijven er nog steeds heel wat werkpunten zoals het gebruik van zuurstofwater voor van alles en nog wat.  We zullen ons volgende week nog niet vervelen. 

Na het overleg neem ik zelf ook even de tijd om te kijken of ze nog ergens bezig zijn met wondzorg.  Ik heb 'geluk' dat het op de chirurgische afdeling druk is en tref er nog enkele patiënten aan die nog verzorgd moeten worden.  Eén patiënt kent me zelfs nog. Ik heb hem vorige missie, 1,5 jaar geleden nog verzorgd.  Hij had uitgebreide wonden, veroorzaakt door een vleesetende bacterie.  Momenteel zijn z'n wonden al vrij goed geheeld, maar blijven er nog wat restletsels open.
Nadien breng ik op vraag van Ivo nog even een bezoekje aan de sterilisatie en de 'boundagerie'.  Hier vind ik een dametje dat niets anders doet dan rollen compressen snijden, plooien, op stapeltjes van vijf leggen en inpakken...

Direct na de middag hebben we een afspraak met Eulalie, de directrice nursing van St. Luc.  Het is een zeer verhelderende babbel die ons toch heel wat meer inzicht geeft in de problematiek waar we vaak mee geconfronteerd worden.    Het helpt om ons meer te kunnen inleven in hun situatie en begrip te hebben voor hun manier van werken.   Voor ons is het vaak makkelijk en logisch om bepaalde dingen te doen en aan te bevelen.  Maar voor hen is het niet altijd zo simpel.  Daarom is het ook goed dat we deze missie eens extra tijd nemen om te kijken waar we nu, na drie jaar, staan. En waar en hoe we nog dingen kunnen verbeteren.   Maar één ding is duidelijk:  zij moeten meer leren samenwerken en overleggen, wij moeten meer aandacht hebben voor hun realiteit.  Samen op weg! 

Ondertussen is het al bijna half drie en tijd om ons te haasten naar de verpleegsterschool.  We worden immers om 15u verwacht om een les te geven over wondzorg.  Liesbet en ik proberen in ons beste Frans een zeventigtal studenten te entertainen met mooie beeldjes van allerlei wonden.  Iets waar we blijkbaar wel in slagen.  We krijgen op de koop toe nog heel wat extra vragen.

Om half vijf zit onze werkdag erop.  Mooi op tijd hoor ik je al zeggen, wat ik zeker kan beamen.  Al moet ik toegeven dat ik toch blij ben om even tot rust te komen.  Het zonnetje is vandaag immers weer van de partij, meer dan de voorbij dagen.  Dit maakt dat het vandaag heel wat warmer en drukkender is.

Nu nog even tijd om een frisse douche te nemen en dan klaar voor het feestmaal: zuster Cecilia is immers jarig en dat wordt hier extra gevierd.  Smakelijk!

Woensdag 15 oktober 2014: Strategisch denken!?

Helaas moet ik jullie teleurstellen.... Je zal niet veel foto’s vinden op de blog. Als er internet is, is het momenteel zooooooooo traaaaaaaaaaaag dat je zelfs moe wordt van het wachten…  Boodschap is dus: stel niets uit, maar maak direct gebruik van de mogelijkheden als je erover beschikt! 

Vandaag hebben nog maar eens vastgesteld hoe moeilijk het soms is om informatie te verzamelen.  Normaal om 9u, maar Congolese tijd 9u30, hebben we een overleg met de hoofdverpleegkundigen van de verschillende eenheden.  We hadden gisteren een -volgens ons goede- strategie bedacht om een duidelijker beeld  te krijgen over hun wondzorg en de bijhorende organisatie.  Maar al snel blijkt dat je bedreigend overkomt, ook al zijn we goed voorbereid.  Dit is zeker niet de bedoeling... Uiteindelijk slagen we er toch in om wat interactie tot stand te brengen en krijgen we wat extra input. Zo kunnen we het document verder voorbereiden dat zal dienen voor de coaching die ze volgende week zullen krijgen van twee extra missieleden.

Ook Lut, een vrijwilligster die hier 6 weken komt helpen, maakt duidelijk hoe moeilijk het hier soms is om de nodige info te verkrijgen en deze dan te klasseren.  Ze helpt de zuster met het databestand van de diabetespatiënten.  Geen makkie!   Soms kennen de patiënten hun geboortedatum maar vaak is het ook ‘ongeveer zo oud’.  Laat staan dat ze de juiste geboortedag weten...
Op 'naam' klasseren is ook al niet makkelijk. Alle namen lijken op mekaar, en soms hebben vijf kinderen dezelfde naam.   Een oplossing zou zijn om nummers i.p.v. namen te gebruiken  maar als je dit doet, blijkt dat soms hetzelfde nummer twee of drie keer gebruikt wordt.  Telkens door andere patiënten. En is de patiënt overleden, dan wordt zijn nummer opnieuw gebruikt door iemand anders... Begin dus maar te klasseren…

De werkdag vandaag omvat verder van alles en nog wat:  voorbereidingen treffen om morgen te starten met doornemen van het wondzorgboek, verdere begeleiding van de verpleegkundigen van de andere Congolese ziekenhuizen, afspraken maken voor bijkomend overleg, de les die we moeten geven inplannen bij de directeur van de lokale verpleegsterschool,  de les nog maken en nog wat ander administratief werk...
Ik kijk stiekem toch al uit naar vrijdag.  Dan kan ik eindelijk nog eens wat rondtoeren in het ziekenhuis en wat wonden observeren.
Al leveren we momenteel heel nuttig werk, het blijft toch anders... 

Tijdens het wachten lees ik ergens in het ziekenhuis toevallig nog een mooie spreuk:  ‘ souris à la vie et la vie te sourira’.  Zeker van toepassing hier, maar niet altijd even makkelijk…

Dinsdag 14 oktober 2014: Blij dat we in België wonen…

Aan het weer merken we niet dat we in Congo zijn.  De dag begint weer met heel wat bewolking en aanvaardbare Belgische temperaturen.  Een beetje meer zon zou wel leuk zijn, maar we klagen niet...

Om het werk wat vooruit te laten gaan, splitsen we ons vandaag op.  Ivo en Liesbeth ontvangen de vier verpleegkundigen vanuit de andere Congolese ziekenhuizen. Ze nemen de tijd om elkaar beter te leren kennen, proberen te weten te komen wat hun verwachtingen zijn en geven een rondleiding  in het ziekenhuis. Lien en ik engageren ons voor het afnemen van de interviews bij de verpleegkundigen van de verschillende eenheden van St Luc.  Een zware bevalling, zeker in het begin. Congolees Frans is toch nog wat anders dan ons 'Vlaams Frans'. Maar ik moet toegeven dat het beter en beter gaat naarmate de gesprekken toenemen... Ik durf zelfs zeggen dat het tegen het einde vlotjes ging! 

Of we daarentegen ook alles te weten komen wat we graag zouden willen weten , is natuurlijk een ander verhaal.  Congolezen kunnen het namelijk allemaal zeer goed uitleggen… Maar de vraag is of hun verhaal wel klopt met de realiteit.   Als we de verhalen  aanhoren, verloopt de wondzorg zeer goed, zijn er weinig problemen met de organisatie en de registratie van de zorg is een feit.   Lien en ik beginnen ons af te vragen of we niet overbodig zijn... Als het allemaal zo schitterend is, kunnen we misschien wat uitstapjes plannen?...
We nemen ons voor om de volgende dagen de verhalen te toetsen aan de realiteit!  

Wat op zich wel leuk is, is dat ondertussen heel wat Congolezen ons (her)kennen en ons komen begroeten.
Na de middag nemen we even de tijd om te overleggen en de planning voor de volgende dagen op te maken.  Ondertussen zijn we getuige van het slachten van een koe bij de zusters...Morgen vers vlees...!
Als we het verhaal van Liesbet en Ivo horen van de verpleegkundigen uit de andere ziekenhuizen -sommigen komen van 2500 km verder - blijkt al snel dat we het eigenlijk toch allemaal niet zo slecht hebben.
Ik zal even verduidelijken: Elektriciteit is er soms wel, maar vaak beperkt tot enkele uren per dag.  Stromend water is meestal afwezig.  Er zijn heel wat 'medicijnmannen' die zalven aanbrengen met ernstige chemische brandwonden tot gevolg.  Operaties gebeuren vaak zonder aanwezigheid van een anesthesist.  Soms er er wel een verpleegkundige aanwezig of anders gebruikt men gewoon wat chloroform. Een loon krijg je niet voor je werk in het ziekenhuis. Als je geluk hebt, krijg je wel wat premies die erg kunnen verschillen. Dit terwijl er nog heel wat 80-plussers zijn die wel loon krijgen, maar niets meer doen...  Lang leve de Congolese administratie.  
Als patiënt kan je je ziekenhuisrekening in natura betalen.  Neen, niet 'de natura' die jullie denken, maar wel met een geit of wat ander voedsel...  Dit is schrijnend, zeker als je bedenkt dat patiënten vaak zelf niet voldoende te eten hebben...

Moraal van dit verhaal: Misschien moeten we niet teveel mopperen over wat we allemaal niet hebben en heel blij zijn met hetgeen we wél hebben! 

Maandag 13 oktober 2014: Een andere missie…

Na een rustige nacht en een frisse (lees ijskoude) douche zijn we klaar om ondertussen mijn vierde missie aan te vatten.  Al zal het toch wel iets anders verlopen dan de vorige missies.  Ons hoofddoel is immers deze missie eens stil te staan bij de huidige stand van zaken.  We hebben hier immers al veel geïntroduceerd:  zalven, een wondprotocol, handhygiëne, decubituspreventie, plaatsen van huidgreffen, … om er maar enkele op te noemen.  Wat we nu eigenlijk willen weten, is wat nog steeds werkt en wat niet. En nog belangrijker: waarom werken bepaalde zaken hier niet?  Is het omwille van de logistiek, cultuur, of zijn er nog andere redenen waar we geen weet van hebben…?

Aangezien we vanaf deze missie ook onder de vlag van Memisa werken, komt erbij dat we verpleegkundigen van vier andere Congolese ziekenhuizen mee zullen begeleiden en opleiden.  Bovendien zijn we ondertussen al enkele maanden bezig aan een wondzorgcursus specifiek voor Congo en willen we hieromtrent nog heel wat concrete feedback krijgen om mee te implementeren.  Het zal dus de eerste dagen vooral luisteren en praten zijn, en in het Frans. Ce n'est pas simple…

Na het typische maandagritueel, nl het begin van de werkweek met een misviering,  begint onze werkdag met een ontmoeting met de directie van het ziekenhuis om onze doelen toe te lichten en de meegebrachte materialen te overhandigen.  De rest van de voormiddag bestaat uit contacten leggen met onze andere Congolese zendelingen en het voorbereiden van de vragen om onze bevraging zo vlot mogelijk te laten verlopen en vooral de juiste info te verkrijgen.  Iets wat in de namiddag al snel blijkt dat het niet zo evident is als we onze vragen voorleggen aan een eerste verpleegkundige, bij wijze van pilootproject.   Het gevoel van controle enerzijds en van hiërarchie in het ziekenhuis anderzijds zorgen ervoor dat je mooie modelantwoorden krijgt, maar eigenlijk weinig te weten komt.  Er is dus nog wel wat werk aan de winkel. 

Om nieuwe ideeën te krijgen, maken we nog even een korte wandeling door het dorp.  Altijd wel leuk om terug het Congolese dagdagelijkse leven op te snuiven.   Spelende kinderen die met de ‘mundele’ (congolees voor blanken) mee op de foto willen,  jaloerse jongemannen omdat ik met twee jonge blanke juffrouwen op wandel ben, vrouwen met een heel bos aan takken op hun hoofd, … teveel om op te noemen.  Na de gebruikelijke activiteiten en nog wat avondwerk is het tijd om de dag af te sluiten.   Moe, ja vooral mentaal, fysiek wat minder mede doordat het vandaag eerder wat Belgische temperaturen waren met een bewolkte hemel.  Van regenseizoen is voorlopig nog niets te merken…

Zondag 12 oktober 2014: Kisantu, here we come…

Hopelijk is de eerste nacht geen voorbode voor de andere nachten…  Ik heb amper twee tot drie uur geslapen door een gevecht met een peloton muggen, blaffende honden om maar te zwijgen van de hitte.  En als je dan uiteindelijk toch goed en wel in slaap bent geraakt, word je alweer gewekt door de typische ochtendgezangen van twee verschillende kerken in de buurt.  Gelukkig is er toch water in de douche, en zelfs warm water.  Dat zal het laatste warm water zijn voor twee weken.  Nog even ontbijten met een broodje met een ’ vache qui rit’ of een banaan en we kunnen ons klaarmaken voor onze rit naar Kisantu.

Complet is redelijk op tijd zodat we om iets na negen kunnen vertrekken voor onze hobbelige en kronkelige rit van bijna drie uur.  En ook al is het ondertussen de vierde keer, de rit blijft soms toch verbazen…   Zo kan je bijvoorbeeld een rond punt langs twee richtingen nemen. Tegenliggers gaan wel aan de kant.  Straatvegers proberen wat zand van de baan te vegen. Best wel grappig als je ziet wat vuil er langs de weg ligt.  De geuren word je ondertussen wel gewoon, al moet het gat van de ozonlaag hier zeker heel groot zijn als je ziet welke uitlaatgassen hier uit de wrakken komen…

Iets voor twaalf komen we aan bij de zusters voor een warme ontvangst met aperitief, kip en frieten.  Al was dat blijkbaar niet simpel, aangezien er vandaag weer geen elektriciteit is. En bijgevolg dus ook geen internet en water, want de pomp om het water van de bron naar boven te pompen werkt dus ook niet.  Dat belooft…Al is het allemaal wel heel herkenbaar ;-)

Nadat we alles uitgepakt hebben, brengen we een kort bezoekje aan de nieuwe spoedgevallendienst en operatiezaal van het ziekenhuis.  Wat een vooruitgang!  Al moet ik toegeven dat veel slechter ook moeilijk was…  Net voor het avondeten nemen we samen nog even de tijd om onze week al wat voor te bereiden zodat we er morgen direct in kunnen vliegen.

Tijdens het dagelijks avondgebed is het blijkbaar weer nodig om even het licht uit te doen.  Uitval van elektriciteit en internet, zeer handig als je net verbinding hebt met het thuisfront.  Al is de panne deze keer maar van korte duur.  Na het eten is het weer het ritueel van de gezamenlijke afwas met nadien nog even tijd om wat bij te praten.  En dan op tijd naar bed voor hopelijk een betere nacht.  In ieder geval heb ik een leuke boodschap boven mijn bed hangen, gekregen van mijn kids: ‘Some people don’t believe in heroes, but they haven’t met my dad’.  Wat kan je nog meer wensen…

Zaterdag 11 oktober 2014: Je weet dat je in Congo bent als…

… het zwart van het volk begint te zien, al dan niet met de typische geuren…

… je al begint te zweten als je het vliegtuig nog maar uitkomt, zelfs om 6u ’s avonds…

… je na twee uur nog altijd niet al je bagage hebt… (Blijkbaar is er door overgewicht heel wat bagage in Zaventem achter gebleven, en ook een koffer van Lien)

… je langs alle kanten nog eens extra gecontroleerd wordt op de luchthaven… (Het zou maar iets kunnen opbrengen)

… je terecht komt in een mierennest van auto’s en busjes vol met mensen,  met of zonder licht, met motor of al voortduwend…

… je enkel zebra’s ziet in de natuur, maar niet als zebrapad. Oversteken doe je waar je wilt, zelfs op een zesbaansvak…

… je slaapplaats tot op de laatste minuut onduidelijk is. Gelukkig bestaat er nog naastenliefde van zusters…

… je terug blij kan zijn als er al water uit je douche komt…

… je blij mag zijn met het eten op het vliegtuig, zodat je kan toekomen tot de volgende ochtend…

… de verkruimelde tuck koekjes smaken naar Deet…

Lang leve het Congolese avontuur!!!